Blockchain voor de gezondheidszorg: Hoe gedistribueerde databases medische gegevens beveiligen in 2025
In 2025 is het gebruik van blockchaintechnologie in de gezondheidszorg uitgegroeid tot een essentieel onderdeel van gegevensbeheer. Dankzij eigenschappen zoals onveranderlijkheid, transparantie en decentralisatie, gebruiken steeds meer medische instellingen blockchain om gevoelige patiëntgegevens te beveiligen, toestemming te beheren en gegevensuitwisseling te verbeteren.
Blockchain-projecten voor medische dossiers
Een van de bekendste blockchaininitiatieven in de gezondheidszorg is MedRec, oorspronkelijk ontwikkeld aan het MIT. In juni 2025 werkt MedRec samen met Europese klinieken om patiënten meer controle te geven over hun gegevens via slimme contracten. Patiënten kunnen zo zelf bepalen wie toegang krijgt en voor hoelang.
Healthereum is een ander voorbeeld dat patiëntgedrag koppelt aan blockchainverificatie. In 2025 wordt dit project gebruikt binnen telezorgsystemen om therapietrouw, afspraakdeelname en deelname aan gezondheidsprogramma’s te registreren en belonen met tokens.
Ook Estland blijft voorop lopen met zijn X-Road-infrastructuur. Dit nationale blockchainnetwerk verbindt ziekenhuizen, apotheken en huisartsen, waardoor medische gegevens veilig en decentraal toegankelijk zijn – een werkend voorbeeld op nationale schaal.
Transparantie en decentralisatie als voordelen
Een belangrijk voordeel van blockchain is de mogelijkheid om medische informatie volledig te traceren. Elke wijziging wordt gelogd en kan niet worden aangepast, wat fraude en fouten helpt voorkomen. Artsen, patiënten en toezichthouders kunnen zo de echtheid van gegevens controleren.
Dankzij decentralisatie is er minder afhankelijkheid van één centrale server. Dit maakt netwerken weerbaarder tegen cyberaanvallen en systeemuitval – belangrijk voor zorginstellingen in afgelegen of kwetsbare gebieden.
Verder zorgen slimme contracten voor automatische uitvoering van bijvoorbeeld verzekeringsclaims of toestemming voor gegevensuitwisseling, wat administratieve lasten vermindert en menselijke fouten voorkomt.
NFT’s en DAO’s voor gegevensbeheer
In 2025 worden niet-fungibele tokens (NFT’s) en gedecentraliseerde autonome organisaties (DAO’s) steeds vaker ingezet om eigenaarschap van medische data te regelen. Patiënten kunnen bijvoorbeeld hun genetische gegevens als NFT tokeniseren en tijdelijk delen met onderzoekers.
Zo’n NFT fungeert dan als bewijs van toestemming én herkomst. Blockchaintechnologie garandeert de integriteit en ongewijzigdheid van de data, terwijl privacy behouden blijft.
DAO’s worden vooral gebruikt in klinische studies, waar deelnemers gezamenlijk via stemprocedures bepalen hoe data gedeeld wordt. Hierdoor krijgen patiënten meer zeggenschap en ontstaat meer transparantie in onderzoeksprocessen.
Toestemming en privacy in de praktijk
Met slimme contracten kan toestemming digitaal én herroepbaar worden gemaakt. Patiënten kunnen realtime aangeven wie toegang heeft, zonder tussenkomst van derde partijen of papieren formulieren.
Een andere innovatie zijn zero-knowledge proofs. Hiermee kan worden aangetoond dat gegevens kloppen zonder de inhoud zelf te onthullen – een cruciale functie voor privacygevoelige informatie zoals psychische aandoeningen of HIV-status.
Toch vergt dit soort toepassingen digitale geletterdheid en toegang tot technologie. In 2025 worden deze systemen vooral getest in stedelijke ziekenhuizen, terwijl landelijke gebieden nog achterlopen.
Juridische en ethische dilemma’s
De voordelen van blockchain komen met juridische uitdagingen. De onveranderlijkheid van gegevens staat haaks op het ‘recht om vergeten te worden’ uit de AVG. Dit maakt het lastig om foutieve gegevens aan te passen of verwijderen.
Om dit op te lossen slaan veel systemen alleen versleutelde referenties (hashes) op de blockchain op, terwijl de echte gegevens bewerkbaar off-chain blijven opgeslagen. Zo ontstaat een hybride benadering van gegevensbeheer.
Daarnaast is er het probleem van jurisdictie. Internationale blockchainnetwerken maken het lastig om nationale wetten af te dwingen. In 2025 werken EU-instanties aan regelgeving voor grensoverschrijdend gebruik van medische blockchains.
Verantwoordelijkheid en ethiek
Wie is aansprakelijk bij datamisbruik binnen een DAO? Omdat governance decentraal is, zijn traditionele juridische structuren vaak niet toepasbaar. Sommige projecten gebruiken daarom DAO-handvesten waarin verantwoordelijkheden en procedures zijn vastgelegd.
Toch blijft handhaving lastig. Ook zijn er zorgen over de commercialisering van medische data via tokenisering. Critici vrezen dat mensen hun gegevens verkopen zonder de risico’s te begrijpen.
Voor een verantwoorde toepassing is educatie cruciaal. Patiënten moeten begrijpen hoe hun data wordt gebruikt en welke rechten en risico’s eraan verbonden zijn.
